Topic: Pasalip
PAGUR-URAYAN iti resulta ti Salip iti Sarita ti 6th RFAAFIL, adtoy man nga iburaymi ti bukodmi a paliiw kadagiti napili a kapintasan a sarita. Kas nakunami, pagliwliwaan laeng daytoy dagiti agbasbasa a maganatan kadagiti sarita. Saanmi a panggepen nga impluwensiaan ti pangngeddeng dagiti hurado.
Dagiti trinatar nga ayup dagiti sarita. 1. Manipud ken ni Proailurus Aginggana ken ni Dante - Pusa, 2. Ken ni Pidut: Dagiti Daton iti Angep - Aso, 3. Ni Apo Tacio, ni Lampangog, ken ni Manoling - Nuang, 4. Taokayo La Nga Agpayso - Pusa, ken 5. Resibo - Kabalio.
Dagiti nagustuanmi a paset ti sarita:
MANIPUD KEN NI PROAILURUS AGINGGANA KEN NI DANTE
“APAY, Barok, mano met laeng aya ti masapultayo a kuarta wenno daga itoy a biag? Daydiay la igatang iti lungon ken daga a pakaipisokantayo, dayta laeng met,” kanayon nga ipalagipna no mapankami iti topiko a kasdiay.
Iti maysa a malem a naggapuak iti trabaho, kumaribuso dagitoy kabbalayko a nadanonak. Intarayda kano idiay ospital ni Angkel Edgar.Awan puotna a nadatngak iti emergency room. Kasla saanen nga umang-anges. Iniggamak ti imana.
“Angkel, ni Kenneth daytoy,” inyarasaasko iti lapayagna iti naglaok a danag ken panangilala.Nariknak a pinetpetanna ti imak. Apagbingngi nga isem ti timmammidaw iti rupana. Immanges iti nauneg. In-inut a limmukay ti petpetna. Daydiay laeng, impannan. Kasla adda met nagsat a banag iti maysa a paset ti pusok. Nagarimasa dagiti matak a rimmuar iti kuarto. Simrek dagiti dadduma a kakabagianmi. Madamdama pay, agdungdung-awen dagitoy.
“Aneurism,” kuna ti doktor. “Traidor dagiti kakasta a sakit.”
Agtallo aldawen a nakamasayag ni Angkel Edgar idi makasangpet amin dagiti kakasinsinko. Sakbay ti pumpon, dimteng ni Atty. Ranidae Cartas, ti abogada a kabagianmi.
Agawidkamin idi adda sobre a nalimed nga inyawat ti abogada kaniak. Linukatak a sigud apaman a makadanonak iti balaymi.
Dear Kenneth,
Saanmo nga ibagbaga daytoyen iti uray ‘sino. Adtoy ti ATM card a para kenka. Ti pin number ket isu met laeng ti numero ‘tay lisensia ti paltogmo. Nasurok a sangagasut a ribu a pisos ti linaon daytoy. Adda ited ni Dr. Sanglay a pusa a Persia. Isu ti ‘yasawam ken ni Dante. Paadduem ida. Pakalaglagipam kaniak. Ditoymo nga alaen ti paggatangmo iti kanenda. No bilang ta agtalawen ni Dante inton awanak metten, bay-am. Itedmo ti wayawayana. Ta dayta ti kapapatgan a gameng iti amin a parsua – tao man wenno ayup. Be a good boy always.
Uncle Edgar
Kapatgan a gameng - wayawaya - iti amin a parsua, tao man wenno ayup. Daytoy ti magustuanmi iti sarita.
Kastoy man ti kuna ti hurado: Balitok a kapanunotan mainaig iti beddeng ti tao ken ayup nangruna iti impakitana a kasasaad ni Angkel Edgar a kayat dagiti annakna nga agnaed iti pagtaraknan dagiti lallakay iti Amerika. Adu dagiti nakakaasi a nataengan nga awan ti wayawayada kadagiti pagtaraknan nga ur-urayenda lattan ti panangala ti Dios iti binulodda a biagda. Ngem sabali ni Angkel Edgar ta nagawid iti timmaudanna a daga ket ditoy a ninanamna ti wayawayana - ti daga a timmaudan ken pakaitabonanna.
Saluduak ti autor daytoy a sarita iti pannakaipateg ti ayup - ti pusa. Realistiko para kadakami 'tay pannakaitinnag ti pusa iti nangato a rangtay. Naipupok iti uneg ti maysa a sako ngem nagbiag pay laeng. 9 lives, kunadan sa itay iti pusa.
KEN NI PIDUT: DAGITI DATON ITI ANGEP
Siak ti maysa kadagidi paraisursor idi. Iligpitko latta kadagiti bautek idin no awan ti madanonmi ita balay. Kadagiti kasta nga aramidmi ti nakadanonak idi purok dita asideg ti Sidiran. Bassit a purok, lima, innem, pito ngata a balbalay. Kunam kadi, Barok, ket nauram daydi purok. Nagatapak a kapampanaw dagidi Hapon ta adda met nagnaan ti ligay indi tapok. Tssk, tssk, Barok, mapaluaak pay idi makitak. Agkaraibalangtad dagidi bangkayen, indi asideg dagidiay umas-asuk pay laeng a balay. Adda maysa a kamarin nay, indi asideg ti kadakkelan a balay a tinabla. Inasitgak ta amangan kunak no adda pay sibibiag.
Nii, ta adda agal-alang-ang indi sirok, ammom ti kamarin idi adda sirokna a pagaponan ti manok. Aya kunam, Barok, ta adda bangkay ti labang nga aso indi asideg ti ruangan. Daradara man. Ammom dagidi Sakang ken uray dagidi gerilia, pakipatpatayda ta asom idi ta naringgor ken agiyukom, kunada. Idi sumiripak, addada pay uk-uken a daradara sadiay. Inada ngata ti aso iti ruangan. Immad-adda di alang-ang indi rimmuok ti natnatay a nangingisit nga uk-uken. Titit, kunak, a, ta paruarek di uken a sibibiag.
Rimkuas di uken manipud indi ayanna kunam, sumari koma idi nalapsi a balatbat a kawayan a ngem di imsek. Nagal-alang-ang latta. Titit, kunak, latta, isu di, nasurotanna di ridaw, immay kaniak, agpilpilay ngem agkalkalawikiw ni loko.
Naan-anoka, aya, apo, kunak, sa inaprosak di ulona. Dinildilanna di dapanko Teddanaka met ti gubat, aya, apo, kunkunak a, ap-aprosak. Teddanatayo amin ti gubat, apo, kunkunak. Nalungpo, mayat ti panagkombinasion ti nangisit ken purawna. Kadayta koma darangidongna, naiban-uyat ti purawna. Adda pay puraw ita ngatuen ta matana, puraw pay ta gurongna ken pungto di ipusna.
Kaasika met, no awan mangpakan kenka, kunak, sa kinitak dagiti bangkay. Dagitan dagiti apom, bangkaydan, apo. Simmiplot iti isipko a patayek sa laengen ta di kakaasi. A ngem ana komat pangpatayak ket nabiag met, Barok? Pada a nabiag. Haan a gapu ta gubat, mangkettelak met iti biag ti awanan gaway iti pammatik a saanna a malasat ti gubat? Madi, di ngamin, Barok? Limmikudakon ta no patayek, kunak, di pay narangranggasak metten ngem dagiti Hapon, Barok? Makaammoka ketdin no kanemto dagiti bangkay kunak, a, ngem napaaligaggetak, Barok. Wen, a, no awan mangitabon kadagitoy, pagbiagton daytoy nga uken ida. Agbibinnadangdanto kadagiti sawi ken uwak sa sarunuento dagiti igges. Nagalang-ang lattan idi lumikudak. Nataliawko. Kitkitaennak, naliday di matana. Nakatugaw indi tapok ket agkalkalawikiw, uray la lugit-lugit di ipusnan. Diak naala ti immaddang, Barok. Ala, umayka ngaruden, kunak sa pinayapayak. Nii, timmaray di uken, Barok, kastaunay paragsitna a nanguli iti imak.
Ay, ket rugina pay laeng, ginuyodnan ti riknami. Rugi pay laeng ti sarita, nariknamin ti pannakaipateg ti maysa nga ayup, ti aso, ditoy. Limmikudakon ngem diak naala ti immaddang, Barok. Ala, umayka ngaruden. Napidpidut laeng ti aso, isu a napanaganan iti PIDUT. Ala, ket mabasayo dita ngato ti ibagbagami.
Daytoy ti sarita a nangiluges amin kadagiti sarita a nangtratar iti aso. Mabalin met a mangiluges amin kadagiti kinabalubalna. Naragsakkami amin kadagiti lima a napili a sarita ngem no adda man maysa a sarita a mangagas iti bannogmi, daytoyen. Ken ni Pidut: Dagiti Daton iti Angep. Kuna ni hurado: Ad-adda manen a bumaknang ti Literatura Ilokana babaen ti RFAAFIL gapu iti daytoy a sarita.
TAOKAYO LA NGA AGPAYSO
“Ne, da Sheryl ken ni Myan dagidiay, a,” nakunak iti kaunggak ket lalo a pinatademko ti panagdengngegko. Adda maysa a pasdek a nagbaetan ti Science Room nga ayanmi kadagiti padak nga ayup ken ti auditorium a pakaang-angayan ti programa dagiti agturpos iti maikanem. Nalawag unay a mangngegmi dagiti sasawenda iti programa. Saanmi laeng unay a maawatan dagiti dadduma a sasawenda agsipud ta paspasig met nga Ingles.
“Ngiawww, ngiawww,” insangitko. Agraduaren da Myan ken Sheryl. Saankonto idan a makitkita. Ni la unay Myan a nangtartaraken kaniak manipud pay kutingak.
Nalpasen ti programa idi immasideg ni Myan iti nakaipupokak. Umay ngatan agpakada, naisipko.
“Tagtagari, Angngingiw,” inyarasaas ni Myan idinto ta linukatanna ti serra ti tangkalko. Kinautnak nga inruar. Inubbanak ket napandagak dagiti medalia iti barukongna. Immudumodko met ti rupak iti puraw a kawesna a nagraduar.
“Uray second honors laeng ti naalak no agsublika la ketdin kaniak, Angngingiw,” intalangkiawna.
Nagtalangkiaw pay naminsan sakbay nga impisoknak iti backpackna. Nagtaltalnaak iti uneg ti bag iti agarup sangapulo ngata a minuto nga arintarayen a pannagna ni Myan.
“Ngiawww, ngiawww,” inyayugko idi ammok nga adayokamin iti pagadalan. Kayatko a sawen ket saanen a nasken nga ikarganak pay ni Myan iti bag agsipud ta nasaepkon ti pagawidak.
Narigat a suraten ti kastoy a sarita para kadakami. Simple ti sarita ngem nailaga amin dagiti ramen a sapulem mainaig iti topiko ken pagannurotan. Awan ti natay a tao wenno ayup iti sarita ngem saan a napukaw ti essem a mangleppas a mangbasa.
"Napintas ti Taokayo La Nga Agpayso gapu iti pannakaisuratna. Daytoy ti sarita a makunkuna a "show" wenno ipakpakitana laeng dagiti mapaspasamak. Dagiti agbasbasa iti makaammom a manganag iti maipakpakita." kuna ni hurado. "Saan a kas iti Manipud ken ni Proailurus.. a "tell" wenno ibagbagan daytoy ti mapaspasamak."
Magustuanmi ti panagpampanunot ti ayup ditoy. Ti ayup, agpampanunot nga ayup saan ket nga agpampanunot a kas maysa a tao. Isu ngarud a kunana: Taokayo La Nga Agpayso.
Apo Mannurat, agyamankami iti e-mailmo. Ngem ti man dawdawatenmi kenka ket daydiay anag, rason wenno mensahe a kayatmo nga iburay no apay a nasuratmo daytoy a saritam.
NI APO TACIO, NI LAMPANGOG, KEN NI MANOLING
NATARIMBANGON ni Manoling idi riingen ti amana iti agalas-tres ti malem. “Natayen ‘diay nuang ni Apongmo!” kinunana.
Napan iti bangir a balay ni Manoling. Nadatnganna dagiti uulitegna, ni Silin ken sumagmamano a babbarito a kaarrubada iti paraanganda Apo Tacio. Nakatugaw iti akimbaba a pangal ti agdanda. “Mangalakayo iti barreta ken pala ta umunakayon. Mangkalikayo iti nauneg nga abut iti abayna,” nagbanarbar ti boses ti lakay.
Pinagbatina da Manoling ken ti dua a babbarito. Pinatiliwna ti pukokna a kawitan ken dumalaga iti pagpukokan iti kulluobda. Bitbitda a nagpadaya, pati siliasi, rekado, lunglongan ken dua galon a basi. Pagat-siketen iti kauneg ti abut a kalkalien dagiti nadanonda. Sinango ni Tata Roming ken dagiti dua a babbarito ti nagluto iti abay ti kalapaw. Namrayan ni Apo Tacio ti nagpayubyob a nakatugaw iti ruangan ti kalapawna. Naliday. Di pay limnek ti init idi maipermida a magaburan ti tanem ni Lampangog. Idi laeng a timmakder ni Apo Tacio. Innalana ti tasa a pagkapkapeanna iti uneg ti kalapaw. Kinargaanna iti basi, sa immasideg iti tanem ti tarakenna. “Dios ti kumuyog, Lampangog. Aginanakan…” intanamitimna a bulon ti panangtuyagna ti basi iti tanem.
Makita met iti sarita ti pannakaipateg ti ayup. Ngem magustuanmi unay dagiti kultura ni Ilokano a nailaga iti daytoy a sarita. Nadungngo ni Apo Tacio iti tarakenna.
"Napnekak iti daytoy a sarita gapu iti kultura ni Ilokano nga impakitana," kuna ni hurado. "Kas koma kadaytoy nuang nga Ilokano a naglasat kadagiti tradisional nga initiation tapno agbalin a naan-anay a nuang nga Ilokano ken kas manakman a nuang ni Ilokano."
Simple a sarita ngem makapnek.
RESIBO
“IDI kalkalpas ti gubat, natiliw ni Sagad ket naiwaragawag iti intero nga Amianan a sakbay a mabitay, mabalin a mapan ti uray asino a napasaktanna tapno kumiddisda iti paset ti bagina no kayatda, ken mangala kadagiti sanikuada nga inag-agawna. Napan met ni tatangmo, saan a tapno kumiddis no di kitaenna no nabiag pay ni Benny. Segun, ‘ti pannaritana, idiay ti nakapaneknekanna iti kinaadu ti addaan iti nauneg a sakit ti nakem ken ni Sagad, dagiti kakabagian dagiti rinamesna a babbai, ken dagiti pinatpatayna nga awan basolda. Tumanayutoy kano dagiti tattao nga agkalikagum a gumeppas iti uray ania a paset ti bagina, mabalin a pangep-epda iti nakaro a pungtot a nagbalay iti kaungganda gapu ti kinaulpitna."
"Di pay ket awan nabatin a lasagna sakbay a nabitay?"
“Saan met ta impaisardeng kano dagiti mangiturturong iti punto nga saanen a nainkalintegan ti maar-aramid. Ngem ken ni tatangmo, nakunana kano iti unegna, ‘Awan basol daytoy a tao kaniak. Siak pay ketdi, a, ti adda utangna kenkuana ta gapu iti kabaliok nga inusarna, naisalakan ti pamiliak.’ Ti ketdi inaramidna, binirokna no adda idiay ni Benny. Anian a ragsakna idi makitana daytoy ngem napalalo idin ti kuttong ti kabalio. Intedda ti kabalio idi ipakitana ti resibo. Maasian iti kinakuttong ti kabalio ket dina maitured a sinakayan. Dua nga ili la ti kaadayo ti lugar a nangalaanna ti kabalio isu nga immabang iti kalesa a naglugananna ken sinaruno metten ti kabalio. Gapu iti ragsakna iti pannakaisubli ti kabaliona a rason ti nakaisalakanan ti pamiliana, inkarina kano iti dayta nga aldaw a dungdungnguenna agingga a pagsinaen ida ni patay.”
Napintas met daytoy a sarita. Ket kas kadagiti uppat a sarita, naipateg ken naidungdungngo met ti kabalio nga agbibiag. Apay ngata ngamin a no ipateg ti ayup iti naigiddiat a wagas wenno ipateg ti ayup a kas tao, katawaan ti sabali?
"Nabaked daydiay panangiparupa daydiay anak kadagiti mangkatkatawa iti pamiliada gapu iti saan a gagangay a pannakaipateg ti kabalioda," kuna ni hurado.
No idasig kadagiti uppat, daytoy laeng ti sarita a pinulinglingmi no apay a Resibo ti paulona. Ket, addayta a nadakamat iti nagustuanmi a paset ti sarita.
SABALI A CLUE: Uppat kadagitoy a mannurat ti saan pay a nangabak iti RFAAFIL iti major prize (1st agingga iti 5th). Tallo kadagitoy ti diak pay naam-ammo iti personal. Ti maikalima a mannurat ket agsublisublin a mangab-abak. Nangabak payen iti RFAAFIL Reader's Choice Award.
